Tym razem odpoczniemy od lean construction, tym bardziej, że dzisiejszy temat jest wyjątkowo na czasie i w tematyce portalu, niestety nie dotyczy jeszcze naszego, polskiego rynku budowlanego.
Będzie mowa o inicjatywie cyfryzacji procesów o uzyskanie pozwolenia na budowę (PnB), która została zapoczątkowana przed kilku laty w stolicy Austrii, Wiedniu, a w tym roku wystartował jej pierwszy praktyczny pilotaż (maj 2022 - grudzień 2022).
Na początku należy tu wspomnieć, iż Wiedeń jest jednym z 9 tzw. landów (rodzaj województw) i posiada własne przepisy budowlane (Bauordnung = nasze WT), jedne z najostrzejszych w Austrii, chociaż od lat dają się słyszeć głosy domagające się unifikacji wymagań budowlanych dla wszystkich landów. Wiedeń jest zatem autonomiczny w działaniach urzędowych, a sprawami budowlanymi zajmują się odpowiednie oddziały Magistratu (Magistratsabteilung - MA).
Przy okazji: jeśli chodzi o regionalne izby inżynierskie, to jest ich w Austrii 4, łącząc niektóre landy ze sobą. Wiedeńscy projektanci wszystkich branż (o statusie Ziviltechniker - ZT, czyli certyfikowany specjalista d/s budowlanych z funkcjonalnością stempla o wadze państwowego dokumentu) są zrzeszeni we własnych ‘podizbach’ zawodowych Izby ZT dla Wiednia, Dolnej Austrii i Burgenlandu z siedzibą w Wiedniu.
Cyfryzacyjna inicjatywa dla Wiednia nosi nazwę BRISE, co jest skrótem od Building Regulations Information for Submission Envolvement, a po naszemu: Informacja o przepisach budowlanych dla procedury składania wniosków (o PnB) i zawiera trzy elementy składowe: BIM (Building Information Modelling), KI (Künstliche Intelligenz - sztuczna inteligencja) oraz Augmented Reality (rozszerzona rzeczywistość).
Jak widzimy na powyższej grafice ze strony internetowej projektu*, sam przebieg procesu nie różni się wiele od tradycyjnego, czyli złożenia tzw. Einreichplan (Projekt Budowlany) w MA37 (policja budowlana), ale sprawdzeniu go przedtem w odpowiednich oddziałach magistratu (np. MA35 dla rozwiązań instalacyjnych i gospodarki energetycznej obiektu czy też MA19 dla prezencji obiektu inwestycji w tkance miejskiej) oraz uzyskaniu pozytywnej decyzji o pozwoleniu na budowę (Baubescheid) w postępowaniu (Genehmigungsverfahren). Różnica leży w efektywności procesu, uzyskanej poprzez rezygnację z wersji papierowych projektów jako sprawdzanego materiału (zostaje jedynie jeden kontrolny pakiet wydruków), cała reszta ma się odbywać cyfrowo.
I tak:
BIM ma się zająć obsługą informacji w wielowymiarowych modelach (w zdefiniowanym przez BRISE formacie IFC), na których będzie się odbywać urzędowe sprawdzenie projektu;
KI w połączeniu z Legal-Tech ma zapewnić automatyczne, maszynowe sprawdzenie uwarunkowań prawnych, np. przepisy budowlane (Bauordnung) czy ustalenia z Planu Zagospodarowania (Flächenwidmungs- und Bebauungsplan), pozostałych załączonych dokumentów oraz wspierać policję budowlaną (Baupolizei) w pracy;
AR umożliwi wiarygodne wizualizacje przedsięwzięć budowlanych - zamiast planów obywatele (bo mają oni w wielu sytuacjach do tego prawo) mogą w przyszłości sprawdzać zwizualizowane przedstawienie obiektów w miejskim środowisku.
Poniższa grafika przedstawia fragment wiedeńskiego planu zagospodarowania z zapisem informacji tekstowych**
Kolejna grafika obrazuje przykładową analizę w/w zapisu z planu zagospodarowania (tutaj: przeznaczenie terenu BB2 czy kształt dachów dla terenu BB8), dokonaną w algorytmach sztucznej inteligencji (to samo źródło: periodyczny magazyn Ziviltechniker o nazwie ‘Der Plan’, rozsyłany do członków izby)**.
Do inicjatywy cyfryzacyjnej ma zostać także zostać dołączona robotyka (RDA - Robotic Desktop Automation) dla dokonywania zmian w Einreichplan oraz do samego przesyłania danych projektowych.
Ale cofnijmy się do genezy projektu: w ramach unijnej inicjatywy ‘Urban Innovative Actions’ (UIA) zgłoszone do konkursu BRISE otrzymało z puli przeznaczonej na cele innowacyjności €4.8mln, wygrywając w konkurencji ze 175 podobnymi inicjatywami z 23 krajów Unii, stając się tym samym europejskim pionierem cyfryzacji tej wstępnej części procesu inwestycyjnego. W 23 Bezirkach (= powiatach) Wiednia jest rocznie składanych ponad 13’000 wniosków o zgodę na różne przedsięwzięcia budowlane, a w przypadku kompleksowych projektów procesy uzgodnieniowe trwają nawet do roku. Miasto, które posiada status SMART CITY, wdrażając BRISE oczekuje w przyszłości skrócenia maksymalnego czasu postępowania o co najmniej połowę.
BRISE jest projektem badawczo-rozwojowym, a jego partnerami są: miasto Wiedeń (magistracka dyrekcja strategii ICT, magistracka dyrekcja budowli i techniki), tbw - ODE (the better way - office for digital engineering - konsultanci procesów cyfryzacyjnych), Politechnika wiedeńska (TU Wien - wydział inżynierii lądowej i informatyki), WH (Wien Holding) Media, ZT-Kammer (izba Ziviltechniker: architektów i projektantów branżowych Wiednia, Dolnej Austrii i Burgenlandu).
Sam proces implementacji BRISE składa się z 8 pakietów roboczych (Arbeitspakete - AP):
AP1 - faza przygotowawcza (zakończona)
AP2 - bieżący management projektu (struktura projektu, zarządzania, kontrola)
AP3 - towarzysząca komunikacja (zarządzanie internetową zawartością projektu, strony internetowe, praca medialna)
AP4 - wdrożenie BIM (zamiana tekstów przepisów do reguł tekstowych BIM, budowanie aplikacji i modelu referencyjnego - do czerwca 2021)
AP5 - wsparcie poprzez uczenie maszynowe, wdrożenie i sprawdzenie praktycznych przykładów sztucznej inteligencji, trening KI (do sierpnia 2022)
AP6 - dizajn i wdrożenie technicznych zapotrzebowań na źródłowe procesy IT, budowa struktury IKT (Informations- und Kommunikationstechnologie - po angielsku ICT), testowanie (do czerwca 2022)
AP7 - weryfikacja kształtowania procesu wdrożeniowego, analiza rezultatów testowych, infrastruktura IT, szkolenia, testy, operacja pilotażowa (do sierpnia 2022)
AP8 - zakończenie i transfer wiedzy (do sierpnia 2023)
Celem pilotażu jest pozyskanie przykładowych projektów w formie cyfrowych modeli IFC, punktem kontaktowym dla chętnych do udostępnienia danych projektowych jest MA37 (Baupolizei). Schemat procesu jest zilustrowany na poniższej grafice z dokumentu, dostępnego na stronie internetowej BRISE.
Proces pilotażowy w cyfrowym postępowaniu zaczyna się od wstępnego sprawdzenia modeli zapisanych w repozytorium projektu (Modellvorprüfung), następnie odbywa się sprawdzenie modelu przez policję budowlaną - Baupolizei (Modellprüfung MA37) z oceną (Begutachtung), kolejnym krokiem jest zebranie oficjalnych opinii (Stellungnahme) urzędowych i technicznych, ostatnim krokiem jest włączenie (Einbindung) wszystkich stron postępowania (w tym wszyscy sąsiedzi) do zapoznania się (Einsicht) z zamierzonym przedsięwzięciem.
Gdy rezultat (Ergebnis) jest pozytywny, PnB (Baubescheid) zostaje stworzone przez MA37 i zapisane elektronicznie na portalu BRISE (DBV - Digitales Bauverfahren = cyfrowy proces o uzyskanie PnB). Dobrowolni dostawcy modeli otrzymają certyfikat (Urkunde) uczestnictwa (Teilnahme) w pilotażu. Proces pilotażowy ma się zakończyć z grudniu br., a sam projekt BRISE ma być gotowy do użytku od sierpnia 2023.